ZUS weryfikuje zawarte umowy cywilnoprawne w trakcie kontroli planowych, jak również kontroli doraźnych przeprowadzanych po otrzymaniu skarg od osób ubezpieczonych lub zawiadomień ze strony PIP. Po uznaniu umowy cywilnoprawnej za umowę o pracę płatnik musi skorygować zgłoszenie danej osoby do ubezpieczeń, a konkretnie kod tytułu ubezpieczenia oraz ewentualnie zakres ubezpieczeń.
Po przeprowadzonej kontroli przez ZUS, w niektórych sytuacjach korekcie podlegać będą także podstawy wymiaru składek i same składki. Za okres objęty korektą płatnik musi również złożyć prawidłowo wypełnione dokumenty rozliczeniowe.
Jednak to nie wszystko. Ustalenie istnienia stosunku pracy – poza skutkami w zakresie ubezpieczeń społecznych – może wywołać wiele innych konsekwencji. Były zleceniobiorca w momencie uznania za pracownika automatycznie nabędzie bowiem prawo do różnego rodzaju świadczeń przysługujących pracownikom, a do których nie mają prawa zleceniobiorcy.
Mogą to być świadczenia pieniężne, jak np. prawo do nagrody jubileuszowej czy też wielu odpraw i dodatków wynikających z Kodeksu pracy, rozporządzeń wykonawczych, jak też przepisów zakładowych. Mogą to być również świadczenia niematerialne, jak chociażby nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub objęcie ochroną stosunku pracy.
Prawomocny wyrok ustalający istnienie stosunku pracy powoduje:
- konieczność uiszczenia zaległych składek ubezpieczeniowych i zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych stosownie do zasad obowiązujących przy zatrudnieniu pracowniczym
- dokonanie korekty dokumentacji ubezpieczeniowej, m.in. imiennych raportów miesięcznych
- zapewnienie realizacji uprawnień pracowniczych za czas trwania umowy (urlop wypoczynkowy, ewentualnie ekwiwalent za niewykorzystany urlop)
- objęcie pracownika przepisami ochronnymi prawa praca w zakresie czasu pracy, rozwiązania stosunku pracy
- konieczność uiszczenia opłaty od pozwu, od której pracownik dochodzący ustalenia istnienia stosunku pracy jest zwolniony – też w sprawie, w której powództwo wytoczył inspektor pracy
- odpowiedzialność za wykroczenie przeciwko prawom pracownika – pracodawca albo osoba działająca w jego imieniu zostanie ukarany grzywną od 1.000 zł do 30.000 zł.
Podstawa prawna
- § Art. 6 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
- § Art. 631 i art. 189 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 ze zm.).
- § Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Renata Kajewska, specjalista w zakresie wynagrodzeń
Zobacz także:
