Pochodzenie odpadów decyduje o ich dalszej klasyfikacji

Żeby poprawnie zaklasyfikować odpady do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju trzeba przede wszystkim uwzględnić:

• źródło ich powstawania;
• właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, określone w załączniku nr 3 do ustawy o odpadach;
• składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi.

Pierwszym krokiem przy klasyfikacji odpadów jest znalezienie odpowiedniej grupy, do której należy zakwalifikować powstający odpad. Główną wskazówką jest opis procesu, w jakim ten odpad powstaje. Do wyboru mamy jedną z 20 grup odpadów – wykaz i opis tych grup znajduje się w rozporządzenie ministra środowiska z 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów.

Po określeniu grupy według źródła powstania trzeba znaleźć właściwą podgrupę i wreszcie rodzaj odpadu tak, aby dany odpad mógł uzyskać odpowiedni sześciocyfrowy kod. Przy kłopotach ze znalezieniem odpowiedniej pozycji w grupach od 01 do 12 lub od 17 do 20 odpady klasyfikuje się w grupie 16, zawierającej odpady nieujęte w innych grupach. Jeżeli nadal nie uda się znaleźć odpowiedniej pozycji w grupie 16, odpady można umieścić w grupie według źródła powstawania, przypisując im kod kończący się na 99 (inne niewymienione odpady).

Odpady ze specyficznych gałęzi przemysłu klasyfikuje się w kilku grupach, w szczególności odpady powstające przy produkcji samochodów klasyfikuje się w grupie:

• 12 – odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych;
• 11 – odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych;
• 08 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich, w zależności od etapu produkcji.

W katalogu odpadów znajdują się też tzw. kody lustrzane – te same kody występujące z gwiazdką oraz bez gwiazdki. Pojawienie się gwiazdki przy kodzie odpadu oznacza, że jest to odpad niebezpieczny. W tym przypadku o przyporządkowaniu odpowiedniego kodu − z gwiazdką lub bez − decydują konkretne właściwości odpadu lub stężenie określonych substancji.

Jeżeli odpady mają taki sam skład oraz te same właściwości i pochodzą z tego samego źródła, klasyfikuje się je pod tym samym kodem. Jeżeli jednak skład i właściwości będą te same, ale odpady będą powstawać w różnych procesach, powinno się je klasyfikować pod różnymi kodami (patrz ramka z przykładem).

Dla wielu odpadów pierwszym krokiem przy ich klasyfikacji jest wyszukanie odpowiedniego kodu w grupie, która dotyczy samego procesu, w jakim one powstają. Może też wystąpić sytuacja odwrotna. Odpady komunalne są odpadami powstającymi głównie w gospodarstwach domowych. Jednak jako odpady komunalne można zakwalifikować też odpady powstające w firmie, które są tożsame z odpadami wytwarzanymi w gospodarstwach domowych i nie są przy tym klasyfikowane jako niebezpieczne, gdyż zgodnie z definicją odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

Zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości. Nie wolno ich klasyfikować w grupie odpowiadającej źródłu ich powstawania, lecz w grupie 20 − Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie. Choć i tu występuje wyjątek − odpady opakowaniowe będące odpadami komunalnymi, ale zbierane selektywnie lub występujące jako zmieszane odpady opakowaniowe, klasyfikuje się w podgrupie 15 01, a nie w 20 01.