Rabaty pośrednie dokumentuje nota księgowa

Producent mięsa sprzedawał produkty dystrybutorom, którzy dostarczali je klientom detalicznym. Spółka chciała wynagradzać klientów detalicznych premiami lub bonusami za osiągnięcie określonych poziomów zakupów. Organ podatkowy potwierdził, że spółka nie będzie miała obowiązku udokumentowania wypłat fakturą korygującą, jak również klienci detaliczni nie będą zobowiązani do wystawienia faktury za wykonaną usługę. Właściwa pozostaje natomiast nota księgowa.

Należy pamiętać, że „rabat pośredni” to rabat, który nie jest udzielany kontrahentowi, z którym podatnika (w stanie faktycznym – producenta) łączy więź w postaci dokonanej transakcji (dostawy towarów lub świadczenia usług) udokumentowanej fakturą, lecz jednemu z kolejnych podmiotów (w stanie faktycznym – klientom detalicznym) w łańcuchu dystrybucji. W konsekwencji następuje wypłata uzgodnionej sumy pieniędzy przez udzielającego rabat oraz przysporzenie majątkowe po stronie podmiotu otrzymującego rabat.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (obowiązującym do 31 grudnia 2013 r.) podstawą opodatkowania było wszystko, co stanowiło zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub miał otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej. Skoro ustawodawca dopuścił możliwość zwiększenia podstawy opodatkowania w związku z czynnościami dokonywanymi nie tylko z bezpośrednimi nabywcami, to zdaniem niektórych organów podatkowych dopuszczalne powinno być także obniżenie podstawy opodatkowania z uwagi na czynności dokonane z podmiotami trzecimi (IPPP2/443–259/14–3/AO, ILPP2/443–1474/11–2/SJ).

Kwestia możliwości obniżenia podstawy opodatkowania na gruncie obowiązującego obecnie art. 29a ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT jest również dyskusyjna. Przykładowo dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (np.  w interpretacji nr IPPP2/443–259/14–3/AO) potwierdził, że można w oparciu o ten przepis obniżyć podstawę opodatkowania oraz skorygować podatek należny z tytułu sprzedaży towarów na rzecz bezpośredniego kontrahenta, niebędącego beneficjentem rabatu. Przeciwne stanowisko zaprezentował natomiast dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w omawianej interpretacji.

Wydaje się, że podmiot udzielający rabatu powinien mieć zagwarantowaną możliwość obniżenia podstawy opodatkowania w związku z realizacją zasady neutralności i proporcjonalności VAT. W tej kwestii wypowiadał się Trybunał Sprawiedliwości UE ( C-317/94 oraz C-427/98), stwierdzając, że podstawą opodatkowania dla producenta musi być kwota odpowiadająca cenie, po jakiej sprzedał on towary hurtownikom/detalistom, pomniejszona o wartość rabatów, na podstawie których wypłacone zostało wynagrodzenie ostatecznym nabywcom towarów.

Zgodnie z ustawą o VAT faktura korygująca odnosi się do danych zawartych w fakturze pierwotnej. Podatnik, który udzielił rabatu na rzecz podmiotu znajdującego się na dalszym etapie łańcucha dostaw, z pominięciem bezpośrednich kontrahentów, nie może wystawić faktury korygującej. Wynika to z faktu, że nie istnieje stosunek prawny łączący te dwa podmioty. Właściwym sposobem udokumentowania wydaje się wystawienie noty księgowej przez udzielającego rabat (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego I FSK 60/09, interpretacje indywidualne nr ILPP2/443–1474/11–3/SJ i nr IPPP1/443–1133/12–2/MP).

W niektórych przypadkach „rabat pośredni” może być uznany za wynagrodzenie za usługę świadczoną na rzecz podmiotu udzielającego. W tej sytuacji konieczne jest spełnienie warunków: musi istnieć stosunek prawny łączący obydwa podmioty, konkretne świadczenie oraz dokumentacja potwierdzająca wykonanie usług (IPPP3/443–279/13–2/JK i nr IPPP3/443-335/13-2/IG).