Czy banknoty są chronione prawem autorskim

Kategoria: Prawo autorskie
Autor: Szczurek Piotr
Data: 05-09-2012 r.

Większość z nas z potrafi wymienić poczet królów polskich, których wizerunek znalazł się na poszczególnych banknotach polskich. Mniej więcej znamy też szatę graficzną poszczególnych nominałów. Dowodzi to, że elementy wzorów, umieszczonych na banknotach, pozostają w stałym obiegu i że na temat pieniędzy wiemy wszystko. Jak zatem ma się wzór poszczególnych banknotów do ochrony prawnoautorskiej?

Z pytaniem tym zderzyło się nie tylko wielu prawników, ale również i przedsiębiorcy, w tym agencje reklamowe. Każdy z nas potrafi przywołać z pamięci co najmniej jedną kampanię reklamową, w której użyty został wzór banknotu – czy to reklama banku, proponująca pożyczkę, czy też kupon rabatowy na zajęcia fitness. W tym kontekście wydaje się oczywiste, iż wzory banknotów nie są chronione jako utwory w rozumieniu prawa autorskiego.

Tymczasem odmienny pogląd na tę kwestię prezentuje Narodowy Bank Polski, zgodnie z którym prawo wyłącznej emisji pieniędzy oraz prawo własności znaków pieniężnych stawia NBP wśród twórców wyłącznie upoważnionych do korzystania z utworu, za jaki uznaje wzór każdego banknotu. Stanowisko to uzasadniane jest koniecznością ochrony autorskich praw majątkowych oraz uszanowaniem powagi pieniądza, na której degradację ma – według NBP – mieć wpływ komercyjne wykorzystanie wzorów banknotów.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie zamieszcza wzorów banknotów w przykładowym wyliczeniu utworów. Definiuje jedynie, iż każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, bez względu na wartość i sposób wyrażenia stanowi utwór i podlega ochronie w rozumieniu ustawy. W tym świetle wydawać by się mogło, iż teoretycznie wzór banknotu – w szczególności w części dotyczącej doboru kolorów i wizerunku króla – mógłby stanowić utwór.

 

Z drugiej jednak strony ustawa wprost wskazuje, iż z ochrony prawnoautorskiej wyłączone zostały urzędowe dokumenty, znaki i symbole. W tym zakresie należy raczej przychylić się do twierdzenia, iż wzór banknotu – mimo iż stanowi swego rodzaju twór plastyczno-graficzny – nie jest utworem w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a tym samym korzystanie z niego nie wymaga zgody żadnego podmiotu.

W doktrynie zdania na ten temat są jednak podzielone i zapewne dopiero orzecznictwo Sądu Najwyższego utoruje drogę do jednolitej wykładni przepisów. Warto bowiem wspomnieć, iż podejmowane są również próby ochrony wzoru banknotu w oparciu o przepisy dotyczące znieważenia symbolu państwowego, jednakże należy przychylić się do tezy, zgodnie z którą banknot nie stanowi w swej istocie symbolu państwowego.


Zobacz także:

Szczurek Piotr

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Monitoring w organizacji a ochrona wizerunku – 20 praktycznych rozwiązaniach

pobierz

Poznaj 14 podstaw przetwarzania danych osobowych zwykłych i szczególnej kategorii

pobierz

Kontrola RODO krok po kroku – sprawdź, czego się spodziewać, jakie działania podjąć i z jakich uprawnień korzystać

pobierz

Powierzenie przetwarzania danych czy ich udostępnienie? Poznaj rozwiązania w 15 różnych sytuacjach

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 31547 )
Array ( [docId] => 31547 )