Może dokonywać oględzin i spisu składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek oraz zabezpieczać zebrane dowody. Uprawniony jest również do żądania udzielania informacji przez płatnika składek i ubezpieczonego oraz legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeśli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli.
Jeżeli zaś z powodu braku lub po wyczerpaniu innych środków dowodowych pozostały niewyjaśnione okoliczności mające znaczenie dla postępowania kontrolnego, może przesłuchiwać świadków, płatnika składek i ubezpieczonego. Uprawnienia te wynikają z art. 87 ust. 1 ustawy systemowej.
Wymieniony w przepisach katalog uprawnień przyznanych inspektorowi kontroli nie oznacza, że może on w trakcie dokonywania czynności kontrolnych, swobodnie i bez ograniczeń z nich korzystać. Każde żądanie skierowane do płatnika lub zachowanie inspektora kontroli musi być uzasadnione okolicznościami i przepisami oraz adekwatne do zastanej w trakcie kontroli sytuacji.
