Pracownik przywrócony do pracy nie otrzyma więcej niż 3-miesięczną pensję

Zatrudniony w jednej ze spółek kolejowych na Śląsku członek związku zawodowego został zwolniony z pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia, na podstawie art. 52 Kodeksu pracy w maju 2008 r. Pracownik odwołał się do sądu, żądając przywrócenia do pracy i proces ostatecznie wygrał – prawomocnym wyrokiem przywrócono go do pracy w listopadzie 2010 r. Pracownik powrócił do zakładu w grudniu 2010 r. i zażądał wypłaty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, przy czym żądanie to obejmowało cały okres od zwolnienia w maju 2008 r. do powrotu do pracy w grudniu 2010 r.

Prawo do takiego wynagrodzenia przysługuje pracownikom szczególnie chronionych przed zwolnieniem (takim jak np. kobiety w ciąży, w czasie urlopu macierzyńskiego, mężczyźni w czasie urlopu ojcowskiego czy wreszcie chronieni działacze związkowi), na podstawie art. 57 § 2 kp. Natomiast „zwykli” pracownicy mają również prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, ale jest ono limitowane. Wynosi ono maksymalnie równowartość 3-miesięcznego wynagrodzenia, zgodnie z art. 57 § 1 kp.

W przypadku związkowca przywróconego do pracy zatrudniająca go spółka odmówiła wypłaty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, argumentując, że nie mógł być pracownikiem szczególnie chronionym, bo jego wybór do władz związku zawodowego był niezgodny ze statutem. Od tej decyzji przywrócony pracownik-związkowiec ponownie odwołał się do sądu. Rozpoznający sprawę w I instancji Sąd Rejonowy w Gliwicach stwierdził, że wybór rzeczywiście był niezgodny z przepisami statutu – zarząd zakładowej organizacji związkowego powinien być wybierany na mocy ordynacji wyborczej uchwalonej przez krajowy zjazd delegatów.

W ocenie sądu pytającego, pozbawienie pracownika wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy narusza jego prawa majątkowe (art. 64 ust. 1 Konstytucji) oraz zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).

Orzeczenie Trybunału

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem zapadłym 22 maja 2013 r. (sygn. P 46/11) uznał sporny przepis Kodeksu pracy za zgodny z Konstytucją. Pracodawca ma bowiem obowiązek naprawienia szkody. Jest to przywrócenie do pracy, podobne do znanej w Kodeksie cywilnym instytucji przywrócenia stanu poprzedniego, jako jednej z form naprawy wyrządzonej szkody. Konstytucja nie ustanawia prawa do pełnego odszkodowania w każdej sytuacji, a ustanowiony zakres uprawnień pracowniczych musi też uwzględniać prawa pracodawcy.

Wnioski z orzeczenia

Niezależnie od długości okresu pozostawania bez pracy pracownik przywrócony sądownie do pracy może liczyć tylko na 3-miesięczne wynagrodzenie rekompensujące utracone zarobki. Ponieważ jest to szczególny rodzaj świadczenia, wykluczone jest też dochodzenie innych roszczeń na podstawie Kodeksu cywilnego (zob. w tej kwestii uchwałę SN z 18 czerwca 2009 r., sygn. akt I PZP 2/09).