Świadczenie to należy wypłacić również wtedy, gdy sąd prawomocnym wyrokiem uzna, że praca była wykonywana odbywała się nie na podstawie zawartej między stronami umowy cywilnoprawnej, ale umowy o pracę.
Pracodawca nie wypłaca ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy tylko w 2 przypadkach:
1) gdy strony umowy o pracę wspólnie postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą;
2) gdy pracodawca jest obowiązany – na podstawie odrębnych przepisów – objąć podwładnego ubezpieczeniem gwarantującym mu otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu (obecnie takie przepisy w stosunku do pracowników „kodeksowych” nie obowiązują).
Nie ma znaczenia, jaka była przyczyna zakończenia umowy np. bez wypowiedzenia – czy to z winy pracownika (tzw. dyscyplinarka), czy z przyczyn niezawinionych (np. z powodu długotrwałej niezdolności do pracy). Jeśli pracodawca nie wypłaci tego świadczenia lub zaniży jego wysokość, może zostać ukarany grzywną nawet do 30.000 zł.