Zasady polecania godzin nadliczbowych – w regulaminie pracy

Wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych dopuszczalne jest jedynie w trzech przypadkach. Mianowicie w razie:

• konieczności usunięcia awarii,
• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony zdrowia lub życia ludzkiego, mienia lub środowiska oraz
• wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy (przyjmuje się, że potrzeby te powinny być obiektywnie uzasadnione, nieoczekiwane i trudne do przewidzenia). W jednym z wyroków Sąd Najwyższy wskazał bowiem, że „szczególne potrzeby” pracodawcy to potrzeby specjalne, niecodzienne, odróżniające się od zwykłych potrzeb związanych z prowadzoną działalnością (z uzasadnienia wyroku SN z 26 maja 2000 r., I PKN 667/99, OSNP 2001/22/662).

Kodeks pracy nie precyzuje, jaka ma być forma polecenia pracy w nadgodzinach. Może być więc ono wydane przez każde zachowanie pracodawcy, które w sposób dostateczny ujawnia jego wolę. Chodzi tu przede wszystkim o polecenie ustne lub pisemne.

W przepisach wewnątrzzakładowych - np. w regulaminie pracy - można ustalić zasady polecania pracy nadliczbowej i zapisać, że jest ona wykonywana:

• po uprzednim powiadomieniu przełożonego oraz
• na jego wyraźne (pisemne) polecenie.

Wówczas – jeśli pracownicy zostaną w pracy dłużej bez wiedzy przełożonego i zechcą otrzymać za to rekompensatę, będą musieli najpierw udowodnić, że dodatkowa praca była konieczna do zakończenia określonego zadania (leżała w interesie pracodawcy). Ale uwaga! Nie należy przeceniać takiej regulacji. Nawet mimo jej istnienia, jeśli pracownicy samowolnie będą pozostawać po godzinach w pracy, a pracodawca będzie miał tego świadomość i nie będzie kwestionował takiego stanu rzeczy, czas ten może być potraktowany jako praca nadliczbowa.

Podstawa prawna: art. 151 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).