Co powinien zbadać sąd przy odwołaniu od wypowiedzenia umowy o pracę

Tak orzekł Sąd Najwyższy z postanowieniu z 18 listopada 2014 r., II PZ 18/14. Sprawa dotyczyła zażalenia strony pozwanej B. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w postępowaniu z powództwa M. A. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Powódka M. A. pozwem z 10 października 2011 r. wniosła odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę z 23 września 2011 r. Powódka podała, że spotkała się w pracy z prezesem pozwanej spółki. Prezes oznajmił, że wypowiada jej umowę o pracę oraz że jeżeli się nie zgadza, to przysługuje jej odwołanie do sądu. Powódka podała też, że początkowo nie składała wypowiedzenia, przyjmując, że pracodawca może zlikwidować stanowisko pracy. Odwołanie wynikało informacji, że została zatrudniona inna pracownica, co stało się przed upływem terminu do odwołania, który upłynął 30 września 2011 r.

Sąd rejonowy oddalił powództwo wobec wniesienia odwołania po terminie wynikającym z art. 264 kp. Nie uwzględnił wniosku o przywrócenie terminu. Sąd okręgowy uwzględnił apelację powódki i uchylił wyrok sądu rejonowego, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. Stwierdził, że nie została rozpoznana istota sprawy, nie ustalono i nie rozstrzygnięto istotnych kwestii związanych z zasadnością wniosku o przywrócenie terminu do odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. Chodziło o formę wypowiedzenia, co ma wpływ na ocenę, czy powódka została pouczona o przysługującym prawie i terminie odwołania do sądu. Według pozwanej powódka odmówiła przyjęcia pisemnego wypowiedzenia umowy o pracę, natomiast powódka zarzuca, że w czasie rozmowy z prezesem spółki nie zostało jej wręczone wypowiedzenie umowy o pracę. Sąd rejonowy nie ustalił też, kiedy powódka dowiedziała się, że przyczyna rozwiązania z nią stosunku pracy w jej ocenie okazała się nieprawdziwa. Sąd okręgowy wskazał, że sąd rejonowy powinien ustalić wszelkie istotne okoliczności dla wniosku o przywrócenie terminu, w tym czy powódka została pouczona o terminie do wniesienia odwołania oraz kiedy dowiedziała się o zatrudnieniu nowej osoby na jej stanowisko. Sąd rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy i dlatego sąd okręgowy orzekł na podstawie art. 386 § 4 kpc.

Pozwany pracodawca wniósł zażalenie na podstawie art. 394¹ § 11 kpc z wnioskiem o uchylenie wyroku sądu okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zarzucił obrazę art. 386 § 4 kpc przez stwierdzenie, że sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy. SN uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał sądowi okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.

Zażalenie w trybie art. 394¹ § 1¹ kpc jest zasadne, gdyż sąd drugiej instancji bezpodstawnie orzekł kasatoryjnie. Celem kontroli procesowej w trybie art. 394¹ § 11 kpc jest ocena, czy sąd drugiej instancji (w systemie apelacji pełnej) bezpodstawnie, w aspekcie przesłanek z art. 386 § 4 kpc, uchylił wyrok sądu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Chodzi o eliminowanie przewlekłości postępowania, co tłumaczy kontrolę wyroków kasatoryjnych w szczególnym trybie procesowym.

W sprawie objętej zażaleniem sąd okręgowy uchylił wyrok sądu pierwszej instancji z tej przyczyny, że nie rozpoznał istoty sprawy. Rozstrzygnięcie jest nieprawidłowe, gdyż sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy. Ustalił i ocenił przesłanki przywrócenia terminu do odwołania. W tym zakresie rozstrzygnął sprawę merytorycznie. Sprawa z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę może zostać ograniczona tylko do badania zachowania terminów z art. 264 i art. 265 kp. Negatywna ocena w tym zakresie powoduje oddalenie powództwa bez badania zasadności i zgodności wypowiedzenia z prawem (art. 45 kp).

Sąd okręgowy stwierdził wyraźnie w uzasadnieniu wyroku, że sąd rejonowy powinien ustalić wszelkie istotne okoliczności „dla wniosku o przywrócenie terminu”. Jeżeli więc istota sprawy dotyczy tylko terminu do odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, a nie zasadności i zgodności z prawem wypowiedzenia, to sąd rejonowy rozpoznał istotę sprawy. Ustalił i ocenił, dlaczego odwołanie wniesiono po terminie. Podał przyczyny takiego rozstrzygnięcia. Ocena materialna tego rozstrzygnięcia wykracza poza zakres badania z art. 394¹ § 1¹ kpc. Sąd okręgowy stwierdził, że dowody i ustalania nie są wystarczające. W sprawie nie wystąpiła jednak sytuacja, która wymagałaby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.