Odprawę z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika (z tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych) należy wypłacić, gdy spełnione są następujące warunki:
Pracownik, który odrzucił nowe warunki pracy, też może mieć prawo do odprawy
Najistotniejszą kwestią przy wypłacie odprawy ekonomicznej jest przyczyna rozwiązania umowy o pracę – by odprawa przysługiwała pracownikowi, przyczyna zwolnienia nie może go dotyczyć. Pracownik będzie miał też prawo do odprawy w przypadku, gdy nie przyjął oferowanych mu nowych warunków pracy, gdyż znacznie pogarszały jego sytuację. Odprawa nie należy się jednak pracownikowi, który w drodze wypowiedzenia zmieniającego otrzymał adekwatną do jego kwalifikacji propozycję zatrudnienia, lecz jej nie przyjął.
3 warunki, które decydują o wypłacie odprawy
- zakład zatrudnia co najmniej 20 pracowników,
- pracodawca wypowiada pracownikowi umowę (często także gdy stosuje wypowiedzenie zmieniające, a pracownik nie przyjął nowych warunków) lub umowa rozwiązuje się za porozumieniem stron,
- przyczyny rozwiązania umowy nie leżą po stronie pracownika i stanowią wyłączny powód rozwiązania umowy.
Odprawa dotyczy zarówno zwolnień grupowych, jak i indywidualnych.
Jeśli nowe warunki były nie do przyjęcia, ich odrzucenie daje prawo do odprawy
W przypadku gdy pracownik wprawdzie nie przyjął oferowanej mu propozycji nowych warunków zatrudnienia, ale rozpatrując rzecz obiektywnie, nowe warunki były dla niego nie do przyjęcia, to odprawa mu się należy.
- Jeżeli warunki wynagradzania lub pracy (np. zmiana miejsca pracy połączona z koniecznością dalekich dojazdów) mogą wpłynąć na znaczne pogorszenie sytuacji pracownika, nieprzyjęcie ich przez pracownika może być uzasadnione. Gdy wskutek tego umowa się rozwiąże, odprawa będzie przysługiwać.
- Jeżeli natomiast przedstawione pracownikowi nowe warunki zatrudnienia są odpowiednie do jego kwalifikacji i umiejętności i nie pogarszają znacząco jego sytuacji, a pracownik takich warunków nie przyjął, należy uznać, że rozwiązanie umowy nastąpiło z powodu nieuzasadnionej odmowy pracownika. W takiej sytuacji pracownik nie uzyska prawa do odprawy.
Zdaniem Sądu Najwyższego:
- Jeżeli „z uwagi na interes pracownika i zakładu pracy oraz rodzaj i charakter zaproponowanej pracy w zasadzie można oczekiwać, iż pracownik powinien przyjąć zaoferowane mu nowe warunki”, to uznaje się, że ich odrzucenie stanowi współprzyczynę zwolnienia. Wówczas nie trzeba wypłacać odprawy.
Wyrok SN z 9 listopada 1990 r., I PR 335/90, OSP 199/9/212
- Jeśli jednak wypowiedzenie zmieniające dotyczy wyłącznie obniżenia wynagrodzenia, a pracownik go nie przyjmie – odprawę należy wypłacić.
Wyrok SN z 4 lipca 2001 r., I PKN 521/00 OSNP 2003/1/244
- Rozwiązanie stosunku pracy wskutek wypowiedzenia warunków płacy, które prowadziłoby do radykalnego obniżenia wynagrodzenia pracownika (przy niezmienionych wymaganiach), może być uznane za dokonane wyłącznie z przyczyn dotyczących pracodawcy i uzasadniać roszczenie pracownika o odprawę pieniężną.
Wyrok SN z 16 listopada 2000 r., I PKN 79/00, OSNP 2002/1/240
art. 1, art. 8, art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm.).
Zobacz także:
