Dwa miejsca pracy w umowie o pracę a podróże służbowe

Ustalenie miejsca pracy następuje na podstawie zawartego przez pracownika i pracodawcę porozumienia, którego odzwierciedleniem jest podpisana umowa o pracę. Jej strony mają swobodę w ustaleniu miejsca, w którym pracownik będzie świadczył pracę. Przepisy prawa pracy nie wprowadzają ograniczeń w tym zakresie.

Zdaniem Sądu Najwyższego należy odróżnić "miejsce pracy" pracownika od "siedziby zakładu pracy". Miejsce świadczenia pracy stanowi jeden z istotnych składników umowy o pracę, obustronnie uzgodniony, objęty ogólnym zakazem jednostronnej zmiany przez któregokolwiek z kontrahentów umowy. Strony zawierające umowę o pracę mają dużą swobodę w określaniu miejsca pracy. Może być ono określone na stałe, bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z samego charakteru (rodzaju) świadczonej pracy. Ogólnie pod pojęciem miejsca pracy rozumie się:

• stały punkt w znaczeniu geograficznym,
• bądź pewien oznaczony obszar, strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób, w którym ma nastąpić dopełnienie świadczenia pracy.

"Miejsce pracy" nie musi być wyposażone w zaplecze socjalne, kadrowe i techniczne. Wykonywanie pracy w uzgodnionym przez strony "miejscu pracy" pracownika nie rodzi obowiązku płacenia takiemu pracownikowi ani diet, ani świadczeń rozłąkowych (wyrok Sądu Najwyższego z 1 kwietnia 1985 r., I PR 19/85, OSP 1986/3/46).

Zarówno orzecznictwo jak i przepisy prawa pracy nie zakazują określenia w umowie o pracę jako miejsca pracy dwóch lokalizacji tj. np. mieszkania pracownika oraz siedziby zakładu pracy, gdy uzasadnia to rodzaj wykonywanej pracy. Ustalenie miejsca pracy należy do sfery uzgodnień pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Miejsce pracy może zostać zatem określone poprzez wskazanie w umowie o pracę dwóch miejsc, w których pracownik będzie świadczył pracę. W przypadku telepracownika może to wynikać z rodzaju wykonywanej pracy. Zatrudnienie pracowników w formie telepracy zakłada, stałe świadczenie pracy poza zakładem pracy, ale nie wyklucza też wyznaczenia w niektórych dniach pracy w biurze pracodawcy. Zatem pracownik, który ma wykonywać swe obowiązki w dwóch miejscach (domu i biurze) powinien mieć w umowie o pracę określone dwa miejsca pracy.

W przypadku określenia w umowie dwóch miejsc pracy dopiero wykonywanie przez pracownika zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy i stałe miejsce pracy pracownika (dom) oznaczać będzie podróż służbową.

Podstawa prawna: art. 29, art. 67(5), art. 77(5) ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Janusz Stacki, prawnik, specjalista prawa pracy