Brak wypłaty wynagrodzenia nie wyłącza podlegania ubezpieczeniom

Zgłoszenie na druku ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych płatnik składek, czyli zleceniodawca, jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia eme­rytalne i rentowe zleceniobiorcy stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku uzyski­wany z umowy zlecenia, jeżeli odpłatność w umo­wie została ustalona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej akordowej albo prowizyjnie. Gdy od­płatność została ustalona w inny sposób, podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia.

Zleceniobiorca, który spełnia warunki do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi, podlega obowiązko­wo także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego zleceniobiorców po­wstaje i wygasa w terminach określonych w prze­pisach o ubezpieczeniach społecznych, co wynika z art. 69 ust. 1 tej ustawy.

Osoba, która została zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego, ma prawo do korzystania ze świad­czeń opieki zdrowotnej w okresie podlegania ubez­pieczeniu zdrowotnemu, a także w okresie 30 dni po ustaniu tytułu do ubezpieczeń. Podstawę wy­miaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zlece­niobiorcy stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pomniejszona o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne, finan­sowaną ze środków ubezpieczonego. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdro­wotne nie stosuje się również ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru składki.

Strony zawierając umowę, same decydują o kwe­stiach związanych z ustaleniem należnego wyna­grodzenia i mają w tym zakresie pełną swobodę. Mogą więc ustalić, że zleceniobiorcy będzie przy­sługiwał tytułem wynagrodzenia określony pro­cent od wartości podpisanych umów. Przy takim określeniu wynagrodzenia nie wiadomo, w jakiej wysokości zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie, ponieważ nie można przewidzieć efektów jego pra­cy. Jednak osoba, która wykonuje taką umowę, po­winna być zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i w konsekwencji do ubezpieczenia zdrowotnego. W sytuacji gdy zleceniobiorca, pomimo trwania umowy, nie uzyska przychodu, to i tak w tym mie­siącu ubezpieczony podlega ubezpieczeniom spo­łecznym i zdrowotnemu oraz w konsekwencji ma prawo do korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego. Tylko w sytuacji gdy w umowie zlecenia zostałby zawarty zapis o tym, że zleceniobiorca nie będzie otrzymywał wynagrodzenia, nie podlegałby on w tym okresie żadnym ubezpieczeniom.

Na podstawie art. 68 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ZUS jest uprawniony do weryfikowa­nia, czy osoba zgłoszona do ubezpieczeń społecz­nych posiada tytuł do objęcia tymi ubezpieczenia­mi, określony obowiązującymi przepisami. Jeżeli w konkretnym przypadku ustalenia przez ZUS do­konane w toku postępowania wyjaśniającego lub kontrolnego pozwalają na stwierdzenie, że umowa zlecenia została zawarta dla pozoru (art. 83 § 1 Ko­deksu cywilnego), w celu obejścia prawa (art. 58 1 kc) lub że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 kc), to wówczas ZUS wyda decyzję wyłączającą zleceniobiorcę z ubezpieczeń społecznych i gdy ta decyzja się uprawomocni, to z uwagi na treść przytoczonego art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej zleceniobiorca nie będzie podlegał także ubezpieczeniu zdrowot­nemu. A taka sytuacja w konsekwencji spowoduje, że Na­rodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł uznać, iż zleceniobiorca nie był uprawniony do korzystania z bezpłatnych świadczeń zdrowotnych.